Fazla Mesai Ücretini Tam Alabilmek İçin Bilmeniz Gerekenler

Fazla mesai ücreti, işverenin talimatı ile işçinin kanunda belirtilen haftalık çalışma süresini aşacak şekilde ek çalışma yapması ve bu fazladan çalışma karşılığında ek bir alacağa hak kazanmasıdır. Fazla mesai ücreti iş hukukunda işçinin belirlenen saatlerin üzerinde çalışmasına önlem olarak getirilmiş en önemli düzenlemedir.

Fakat uygulama işçiler fazla mesai kavramına ve kanunda belirtilen çalışma saatlerine hakim olmadıkları için çoğunluklar fazla mesai alacaklarını alamayıp mağdur olabiliyorlar. Bu sebeple fazla mesai alacaklarına dair bilinmesi gereken konuları derleyerek bu yazıyı hazırladık. İyi okumalar...

Fazla Mesai Ücreti

Fazla mesai ücreti; işçinin işvereninin talimatı sebebiyle kanunda belirtilen haftalık çalışma süresinin üzerinde mesai yapması sonucu hak etmiş olduğu ücrettir.

Haftalık Çalışma Süresi

4857 sayılı iş kanununda işçilerin haftalık çalışma süresi olarak 45 saat belirlenmiştir. Bu çalışma süresi taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça haftanın çalışılan günlerine eşit olarak dağıtılır. İşçi bu 45 saatlik çalışma saatinin üzerinde yaptığı çalışmalar için fazla mesaiye hak kazanacaktır.

İşçinin 45 saatten fazla mesai yapabilmesinin de bir sınırı vardır. Buna göre işçinin kendi rızasıyla dahi olsa günde 11 saatten fazla mesai yapması yasaktır. 11 saat burada üst sınır olarak belirlenmiştir.

Ara Dinlenme Süreleri

İşçinin haftalık çalışma süresi hesaplanırken her günkü işe giriş saati ve işten çıkış saati hesaplanır. Süreler bir bütün olarak hesaplanıyor olsa da mesai süresinin içinde işçinin yemek molası, çay molası, dinlenme molası gibi ara dinlenme süreleri de bulunmaktadır. Bu sebeple de toplam çalışma süresinden dinlenme saatlerinin düşülmesi gerekmektedir.

Dinlenme süreleri:

1- 4 saat veya daha kısa süreli işlerde 15 dakika

2- 4/7:30 saat arası işlerde 30 dakika

3- 7:31 saatten fazla işlerde 1 saattir.

Fazla Çalışma Türleri

Normal Fazla Çalışma

Normal fazla çalışma; olağan şartlarda işin niteliği sebebiyle yahut üretim miktarının arttırılması sebebiyle yapılan fazla çalışmadır. Normal fazla çalışma yapılması için işçinin izninin alınması gerekir. Bu onay işçinin işe girişinde yahut sonrasında alınabilir. İşçinin onay verebileceği fazla çalışmanın üst sınırı bulunmakta olup bu sınır yıllık 270 saattir. Yıllık 270 saatin üzerindeki fazla çalışma durumunda işçinin onayı bulunsa dahi işveren fazla mesai ücreti ödemek zorundadır.

Zorunlu Fazla Çalışma

Zorunlu fazla çalışma; işyerindeki bir arıza sebebiyle veya riski bir durumda makinelere, araç gereçlere hemen yapılması gereken işlerdeki fazla çalışmalara denir. Zorunlu fazla çalışmalarda işçinin onayı aranmamakla birlikte, zorunlu fazla çalışma süresinin işyerinin normal çalışmasını sağlayacak süreyi aşmaması gerekmektedir.

Olağanüstü Fazla Çalışma

Ülkede bir seferberlik olduğunda yurt savunması için gerekli olan işlerde çalışan kişilerin Cumhurbaşkanınca günlük çalışma süresinin işçinin maksimum çalışma gücüne çıkarılabileceği fazla mesai durumudur.

Fazla Mesai Ücretinin Hesaplanması

Kanunda yapılan fazla mesai için ödenmesi gereken ücret düzenlenmiştir. Buna göre; her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışmadaki bir saatlik ücretin %50 yükseltilmesi ile bulunur. Bu hesaplama işçinin brüt ücreti üzerinden yapılır.

Örnek verecek olursak; bir işçi normal çalışma saatlerindeki 1 saatlik çalışması için net 7TL, brüt olarak ise 10 TL alıyorsa 1 saatlik fazla mesai ücreti olarak 10 TL'nin %150 sini yani 15 TL ücret alması gerekir.

Fazla Çalışmanın Yasal Sınırları

Fazla çalışmanın sınırları İş Kanunu ve İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerde Çalışma Yönetmeliği'nde belirtilmiştir. Buna göre:

1- Sağlık kuralları bakımından günde en fazla 7,5 saat çalışılması gereken işlerde,

2- Yer altı maden işçilerinde, (zorunlu ve olağanüstü nedenle fazla çalışma harici,

3- Gece sayılan gün dönemindeki işlerde,

4- Maden ocakları, kanalizasyon, kablo döşemesi, tünel inşaatı gibi işlerin yer ve su altı yapılarında,

Fazla çalışma yapılamaz.

Fazla Çalışması Yasak Olanlar

Kanuna göre fazla çalışma yapması yasak olan kişiler şunlardır:

1- 18 yaşını doldurmamış olan işçiler.

2- Gebe, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren kişiler.

3- İş sözleşmesi ile veya toplu iş sözleşmesi ile önceden veya sonradan fazla çalışmayı kabul etseler bile işyeri hekiminin veya SSK hekiminin, bunların bulunmadığı yerlerde de herhangi bir hekimin raporu ile fazla çalışmaya sağlıklarının elvermediği belgelenen kişiler.

4- Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçiler.

Fazla Çalışma ile Fazla Süreli Çalışmanın Farkı

Fazla çalışma ile fazla süreli çalışmak sık sık karıştırılan ama çalışma süreleri ve sonuçları bakımından farklı kavramlardır.

İş sözleşmesinde haftalık çalışma süresinin 45 saatin altında belirlendiği durumlarda, haftalık çalışma saatinin üzerine 45 saate kadar olan çalışmalara fazla süreli çalışma denilir. Fazla süreli çalışmada da işçinin onay vermesi gerekse de, uygulamada iş sözleşmeleri her durumda 45 saat olarak düzenlendiği için fazla süreli çalışma durumunda bir uyuşmazlık ortaya çıkmamaktadır.

Fazla çalışma ise haftalık 45 saati aşan çalışmalara denmektedir. Fazla çalışma durumunda ise fazladan çalışılan her saat için fazla mesai ücretine hak kazanılmaktadır.

Fazla Mesai Ücretinin Zamanaşımı

Zamanaşımı karşı tarafa bir def'i hakkı vermekte olup, ileri sürülmesi halinde alacaklının borçludan borcunu talep etmesini engellemektedir. Fazla mesai ücretinde zamanaşımı 5 yıldır. Yani işçi sadece geriye dönük olarak son 5 yıllık fazla çalışma ücretini işverenden talep edebilir.

Yazının sonu... Bu yazıda verdiğimiz bilgiler hukuki mütalaa ya da tavsiye niteliği taşımamaktadır. Verilen bilgiler yazılma tarihinde tarihinde yürürlükte olan kanunlara göre verilmiş olup, sizin yazıyı okuduğunuz tarihte güncel olmayabilir!

Bu sebeple; EĞER AMACINIZ HUKUKİ YARDIM ALMAK İSE BİR AVUKATA DANIŞMANIZI TAVSİYE EDERİZ.

Ana Sayfa İletişim